ΑΠΕΡΙ

Το Απέρι είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Καρπάθου, στο Νομό Δωδεκανήσου. Απέχει 8 χλμ από την πόλη της Καρπάθου. Μαζί με τους οικισμούς Μερτώνα και Κατώδιο και τις παραλίες Κυρά Παναγιά, Κάτω Λάκκο και Αχάτα, αποτελούν το δημοτικό διαμέρισμα Απερίου.

Επίσης το μικρό αγροτικό χωριό Πυλές και η πόλη της Καρπάθου, δημιουργήθηκαν από κατοίκους του Απερίου.

Στο Απέρι υπάρχουν οι βοτσαλωτές παραλίες της Αχάτας, της Κυρα-Παναγιάς, του Κάτω Λάκκου και του Μακρύ Γιαλού. Στο βορειοανατολικό τμήμα του διαμερίσματος, το τοπίο χαρακτηρίζεται από άγρια και ψηλά δασωμένα βουνά με θέα στο Καρπάθιο Πέλαγος.

Ιστορία

Το χωριό ήταν αρχικά κτισμένο στην κορυφή του βουνού Κωράκι, όπου υπάρχει και το κάστρο που προφύλασσε το χωριό από τους πειρατές. Μετά από σημάδια που φανέρωσε, σύμφωνα με την παράδοση, η Παναγία, το χωριό κατέβηκε από την κορυφή στους πρόποδες του βουνού κι έπειτα επεκτάθηκε σε ολόκληρη την κοιλάδα. Το Απέρι ήταν πρωτεύουσα του νησιού μέχρι το 1892, οπότε αυτή μεταφέρθηκε στα Πηγάδια, τη σημερινή πόλη της Καρπάθου. Στα τέλη του 19ου αιώνα, αποκόπηκε το γειτονικό μικρό χωριό Βωλάδα, η οποία αποτελούσε τμήμα του. Στις 11 Σεπτεμβρίου του 1944, όταν οι Ιταλοί αποχώρησαν από το Απέρι, υψώθηκε μετά από χρόνια η ελληνική σημαία και τελέσθηκε πανηγυρική δοξολογία για τη λήξη της επανάστασης στην οποία κυριαρχούσαν οι Μενετιάτες και οι Αρκασιώτες.

Το Απέρι μέχρι το 1998 αποτελούσε αυτόνομη κοινότητα. Σήμερα είναι η έδρα της Μητρόπολης Καρπάθου & Κάσου.

Το Απέρι σήμερα

Στο Απέρι υπάρχουν 2 παραδοσιακά καφενεία,ένα καφενείο-ταβέρνα κι ένα φαρμακείο. Οι Απερίτες που κατοικούν στο Απέρι προσπαθούν να διατηρούν πιστά τα έθιμα του χωριού τους. Μερικά από τα έθιμα που γίνονται μόνο στο Απέρι είναι οι Γίλλες (γλέντι αφιερωμένο στις γεννήσεις και στα ζευγάρια που παντρεύτηκαν στο χωριό τον περασμένο χρόνο), ο Κλήδωνας (πανάρχαιο έθιμο και μέσο μαντικής για τις κοπέλες που αναζητούν τον άνδρα που θα παντρευτούν, βασίζεται στο αμίλητο νερό), η παραδοσιακή Καθαροδευτέρα και Πρωτομαγιά στην εξοχή του Μερτώνα κα.

Πολιτισμός

Στο Απέρι λειτουργεί γυμναστήριο που έγινε με δαπάνη του αθλητικού συλλόγου Πρωτέας καθώς και γήπεδα ποδοσφαίρου και μπάσκετ-βόλευ. Επίσης υπάρχει ο πολιτιστικός σύλλογος Ομόνοια Απερίου ο οποίος, από το 1907, ενώνει τους Απερίτες του Απερίου, της Αττικής, της Αμερικής και παλαιότερα της Αφρικής και της Μικράς Ασίας. Ο σύλλογος διατηρεί πολιτιστικό κέντρο, πινακοθήκη και παραδίδει μαθήματα χωρού για να μαθαίνουν οι νέοι του χωριού την πολιτιστική παράδοση του τόπου τους.

Αθλητισμός

Ο αθλητικός σύλλογος A.Σ. Πρωτέας Απερίου είναι από τους μεγαλύτερους αθλητικούς συλλόγους της Καρπάθου με έδρα το χωριό Απέρι.

Ιδρύθηκε το 1928 στο Απέρι της Καρπάθου ενώ το στάδιο του συλλόγου δημιουργήθηκε και εγκαινιάστηκε το 1947. Παλαιότερα η ομάδα του Πρωτέα χωριζόταν σε υποτμήματα, ένα για κάθε συνοικία του χωριού. Ο σύλλογος έφερνε και φέρνει τους νέους κοντά στο αθλητικό πνεύμα και έτσι οι περισσότεροι από αυτούς έπαιξαν ή παίζουν στην ομάδα.

Τα τελευταία χρόνια δημιουργήθηκε αίθουσα συνεδριάσεων όπου φυλάσσονται τα κύπελλα που κατέκτησε η ομάδα, πραγματοποιήθηκε επέκταση της εξέδρας του σταδίου, τοποθέτηση καθισμάτων, δημιουργία ιατρείου και τουαλετών,περίφραξη και τοποθέτηση καθισμάτων για τους αναπληρωματικούς. Καθιερώθηκε από το2006 η ειδική βραδιά του συλλόγου στις 8 Αυγούστου. Η χοροεσπερίδα του 2008 γιορτάζει τα 80 χρόνια του Πρωτέα. Γι΄αυτό εκδόθηκε βιβλίο με την ιστορία του συλλόγου και κυκλοφόρησε επίσης και το γραμματόσημο του Πρωτέα. Επίσης καθιερώθηκαν από το 2005 τα πρωτοχρονιάτικα κάλαντα του Πρωτέα οπότε νέοι του χωριού με τα παραδοσιακά όργανα τραγουδούν ευχές σε όλα τα σπίτια. Το Μάιο του 2008 ξεκίνησε η κατασκευή γυμναστηρίου.

Κάθε καλοκαίρι διοργανώνεται τοπικό πρωτάθλημα ποδοσφαίρου με συμμετοχή όλων των αθλητικών ομάδων της Καρπάθου. Σε αυτό το πρωτάθλημα, ο Πρωτέας έχει κερδίσει το κύπελλο τα έτη 1958, 1961, 1963, 1974, 1976, 1999, 2001, 2002, 2004, 2009, 2011. Κατέκτησε επίσης κύπελλο με την ομάδα νέων στο πρωτάθλημα νέων τα έτη 1997, 2003, 2004, 2005 καθώς και το πρωτάθλημα παλαιμάχων το 2006. Στην τροπαιοθήκη του συλλόγου εκτός από τα παραπάνω υπάρχουν ακόμα τρόπαια μπάσκετ και το κύπελλο ήθους του 1987.

Αρχαία ερείπια και Θρησκεία

Από τις αρχαιότητες που βρίσκονται διάσπαρτες στο δημοτικό διαμέρισμα Απερίου, οι σημαντικότερες είναι το κάστρο του Απερίου και η αρχαία ακρόπολη του χωριού.

Στην περιοχή Βάσσες λειτουργεί η Ιερά Μονή του Αγίου Γεωργίου όπου παλαιότερα λειτουργούσε αστική σχολή και ορφανοτροφείο, ενώ σήμερα λειτουργεί βιβλιοθήκη. Άλλες πολλές μικρές και μεγάλες εκκλησίες, όπως η Παναγία η Σπηλιανή, η Υπαπαντή, ο Σταυρός, ο Άγιος Χαράλαμπος (πολιούχος), η Μισοσπορίτισσα, η Παναγία η Μερτονίτισσα, η Κυρά Παναγιά κα. υπάρχουν στο χωριό, ενώ υπάρχουν επίσης τα ερείπια των βυζαντινών εκκλησιών του Αγίου Γεωργίου του Αράπη και των Αγίων Θεοδώρων.

Εκπαίδευση

Το Απέρι αποτελεί μέχρι και σήμερα την Εκπαιδευτική και Πολιτιστική πρωτεύουασα της Καρπάθου,αφού εδώ χτίστηκαν με έξοδα των κατοίκων τα πρώτα σύγχρονα εκπαιδευτήρια του νησιού, στα οποία μέχρι σήμερα συγκεντρώνεται μια μεγάλη μερίδα της καρπαθιακής μαθητιώσας νεολαίας. Στο χωριό υπάρχουν το Δημοτικό σχολείο Απερίου με 40 μαθητές (κτήριο του 1953), νηπιαγωγείο με 7 μαθητές (κτήριο του 1996), ένα από τα τρία γυμνάσια της Καρπάθου με 50 μαθητές (κτήριο του 1959) ,του οποίου οι μαθητές μειώθηκαν αισθητά λόγω της ίδρυσης γυμνασίου στην πρωτεύουσα του νησιού, και το μοναδικό ενιαίο λύκειο του νησιού (Ιστορικό κτήριο του 1935) με περίπου 100 μαθητές. Από το 2010, το Ενιαίο Λύκειο εμπλουτίζεται με μια νέα πτέρυγα, η οποία περιλαμβάνει μεγάλη αίθουσα πολλαπλών χρήσεων,γυμναστήριο,αποδυτήρια,βιβλιοθήκη,ανελκυστήρα,αποχωρητήρια για Α.Μ.Ε.Α. και εργαστήρια φυσικοχημείας, πληροφορικής και τεχνολογίας.Είναι το πρώτο κτίριο του σχολικού συγκροτήματος στο οποίο συνέδραμε οικονομικά η Ελληνική Πολιτεία,αφού τα υπόλοιπα κτίρια ανηγέρθηκαν από το φιλοπρόοδο σύλλογο του χωριού ΟΜΟΝΟΙΑ από το υστέρημα των χωριανών και των αποδήμων της Αμερικής.